PCB en dioxinewaarden

Dioxines en polychloorbifenylen (PCB's) zijn chemisch verwant. Het zijn schadelijke stoffen die zich in de lucht gemakkelijk binden aan stofdeeltjes. Neervallen op de bodem of op gewassen zijn dan het gevolg.

Dioxines ontstaan bij onvolledige verbrandingsprocessen van materiaal dat chloor bevat. PCB’s werden door de mens geproduceerd en kenden vele industriële toepassingen. De productie werd verboden in de jaren tachtig. We vinden ze nog terug in daarvoor geproduceerde producten en materialen. PCB’s komen vrij bij schrootverwerking en kunnen ook ontstaan bij verbrandingsprocessen. 

Dioxines komen vrij door onvolledige verbranding ( tekort aan zuurstof ) bij processen zoals huisvuil- en industriële verbranding. De uitstoot van dioxines door de industrie is de laatste jaren sterk gedaald omdat de normen voor uitstoot veel strenger geworden zijn. Daarnaast zijn er ook niet-industriële bronnen van dioxines zoals sigarettenrook, hout- en kolenkachels en afvalverbranding in tuinen. 

PCB’s worden niet meer geproduceerd, maar komen wel nog voor in schroot. Lokaal rond schrootverwerkende industrie kunnen er nog verhoogde waarden voorkomen.

De voornaamste blootstellingsroute is via de voeding. Ze komen vooral voor in vette vis, volle melk en melkproducten, vet vlees en eieren. Dioxines en PCB's zijn vetoplosbare stoffen en zullen dus voornamelijk opstapelen in vetweefsel van dieren maar ook bij mensen. 

In plantaardige producten komen ze bijna niet voor omdat planten amper dioxines en PCB's opnemen. Een uitzondering zijn groenten en fruit uit de komkommerfamilie (komkommer, meloen, pompoen, courgette). Zij nemen dioxines en PCB's wel beperkt op, en slaan ze op ter hoogte van de schil. 

Dioxines en PCB’s kunnen wel voorkomen op planten en groenten via neervallend stof uit de lucht. Vandaar dat het altijd goed is om groenten en fruit goed te wassen vooraleer ze op te eten. 

Inademen van dioxines en PCB’s draagt in vergelijking met voeding veel minder bij aan de hoeveelheid dioxines die je binnenkrijgt. Een kortstondige hoge blootstelling via inademing is natuurlijk wel mogelijk als men bijvoorbeeld afval of hout verbrandt en die rooklucht inademt. 

Eénmalige blootstelling aan dioxine of PCB's concentraties veroorzaken niet direct gezondheidseffecten. 

Enkel bij een langdurige en/of regelmatig hoge blootstelling kunnen deze stoffen het risico op gezondheidsproblemen vergroten. 

Een overschrijding van de jaargemiddelde drempelwaarde betekent niet onmiddellijk gevaar voor de gezondheid, maar een langdurig verhoogde bloostelling aan dioxines en PCB’s kan op lange termijn wel een hoger risico geven op gezondheidseffecten.

Blootstelling aan dioxines en PCB’s kan aanleiding geven tot een verstoorde weerstand, verstoorde ontwikkeling van o.a. het zenuwstelsel, verstoorde hormoonniveaus (schildklier, geslachtshormonen) en stoornissen van de voortplanting. 

Kinderen en pasgeborenen zijn gevoelige groepen want hun hersenen zijn in volle ontwikkeling. Dioxines worden beschouwd als kankerverwekkend voor de mens en PCB’s als “mogelijk” kankerverwekkende stoffen. 

Door volgende preventietips kan je je blootstelling aan dioxines en PCB's beperken. Eet geen eieren van je eigen kippen. Als je groenten en fruit eet uit je eigen tuin, eet dan gevarieerd. Wissel af tussen je eigen geteelde groenten en fruit en deze uit de winkel. Was uw groenten en fruit goed met water voor je ze eet om het neergevallen stof te verwijderen. Verwijder de buitenste bladeren of schil groenten en fruit. Schil zeker vruchten van de komkommerfamilie: zoals komkommer, meloen, pompoen, courgette,… Deze groenten en fruit nemen beperkt dioxines en PCB’s op, wat vervolgens terechtkomt in hun schil. 

Was je handen met water en zeep voor elke maaltijd. Laat daarnaast kinderen ook de handen wassen na het buiten spelen, zodat ze via hun handen geen grond- of stofdeeltjes naar de mond brengen. 

Daarnaast zorgt een voedingspatroon rijk aan dierlijke vetten zoals vlees, eieren, melk, (vette) vis, koekjes en sauzen mogelijks voor extra blootstelling aan dioxines en PCB's. Eten volgens de richtlijnen van de voedingsdriehoek zoals vnl. plantaardige producten als basis voor je maaltijd, bieden je dan ook het minste blootstelling en het meeste gezondheidsvoordeel. 

Het Departement Zorg adviseert uit voorzorg bovenstaande preventietips tot op 1 km van de meetpost. De gezinnen binnen de perimeter kregen van de stad Gistel twee keer een brief in de bus.

Door hun hoger vetgehalte kunnen in eieren gemakkelijk vetoplosbare vervuilende stoffen opstapelen. Door de verhoogde concentratie van dioxines en PCB's in de omgeving, is het daarom beter om geen eieren van kippen uit de eigen tuin te eten. 

Eieren van eigen scharrelkippen bevatten doorgaans meer dioxines en PCB's dan eieren van de supermarkt. Dit komt omdat kippen in grote bedrijven afgeschermd worden van elke vorm van vervuiling. Ook voor mensen die buiten de zone met preventietips wonen is de veilige hoeveelheid van eieren van eigen kippen twee eitjes per week. Voor kinderen tot 12 jaar is dat één ei per week.